به گزارش روابط عمومی مدیریت آموزش و پرورش ناحیه یک، "دکتر امانی"  دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش به همراه "محسن موحدی فرد" مدیرکل آموزش وپرورش استان یزد و"زهره امیرچقماقی" مدیر آموزش وپرورش ناحیه یک از دبیرستان ماندگار ایرانشهر بازدید کردند.

به همین دلیل توجه شما را به تاریخچه این دبیرستان جلب می نماییم:

نطفه ی اولیه ی مدارس جدید که از دوران ناصری و قبل از آن آغاز شده بود تا قبل از کودتای اسفند 1299 شمسی و شکل گیری سلطنت پهلوی  بیشتر در خانه های قدیمی و نه در کالبدی بنام مدرسه شکل گرفت . از جمله استثنائات این روند تکوینی می توان به تاسیس مدرسه دارالفنون تهران اشاره کرد که در زمان صدارت امیرکبیر محقق گردید .  امیرکبیر به رغم همه ناملایمات جاری در زمان خود، بلندتر از دیگران می اندیشید و به واسطه درایت ، سعه ی صدر و اندیشه‌های نابش تحولی بنیادین در راه سعادت و نیک بختی اهالی ایرانشهر در تاریخ پرفراز و نشیب ایران رقم زد.

در سال 1275 شمسی انجمن معارف به منظور تأسیس مدارس جدید در تهران تشکیل شد. از وظایف مهم این انجمن ارائه ی پیشنهادهای اصلاحی بر نحوه ی اداره ی مدارس جدید بود. با آغاز حکومت مشروطه و تشکیل قوه مقننه، تأسیس مدارس دولتی و ملی در حوزه وظایف دولت قرار گرفت و تحصیل اجباری شد. از آن زمان به بعد بود که توسعه آموزش و پرورش بر اساس قانون استوار شد.

در سال 1290  شمسی ، قانون اساسی معارف به تصویب رسید . در این قانون، آموزش ابتدایی برای عموم ایرانیان اجباری شد

در سال 1300 هجری شمسی مجلس شورای ملی، قانون شورای عالی معارف را تصویب کرد و با تشکیل این شورا برای نخستین بار در تاریخ ایران امر تعلیم و تربیت، شورایی شد و از جمله شخصیت های برجسته در این شورا که به عنوان وزرای معارف، یا صاحب نظر در آن حضور داشتند می توان از علی اکبر دهخدا، ملک الشعرای بهار و علی اصغر حکمت نام برد.

علی اصغر حکمت در زمان وزارت خویش به توسعه ی مدارس جدید همت گمارد و در ساخت و ساز مدارس از معماران فرانسوی آن دوره بهره ها برد . دبیرستان ماندگار ایرانشهر یزد از جمله فاخرترین بناهای آموزشی در کشور است که دستاورد اهمیت و دوراندیشی رجال سیاسی و فرهنگی وقت کشور به امر آموزش و پرورش می باشد.

 این میراث فرهنگی که ماندگاریش را مدیون اندیشه بزرگان خرد ایرانشهر می داند منبعث از شناخت موشکافانه و دقیق فرهنگ ایرانی است و در راستای فهم درست این فرهنگ است که شاهد تبلور مجموعه ای میشویم بنام "ایرانشهر "

فرهنگ عبارت است از"دانایی حاصل تعامل تاریخی انسان با محیط خود" و پیدایش چنین دبیرستانی با چنین کیفیت فضایی روایتگر دانایی و آگاهی از فرهنگ و تمدن و اقلیم ایران است  . دانایی ذو مراتب است. یکی از مراتب مادی و دیگری معنوی است . تجسم کالبدی دبیرستان ماندگار ایرانشهر حاصل مرتبه مادی است و اطلاق نام "ایرانشهر" بر این مدرسه برگرفته از مرتبه معنوی آن است. ایرانی بودن در فرهنگ ایرانی افتخاری است بی بدیل و از اینروست که ساسانیان از واژه ی "ایرانشهر" به عنوان ایده ای ورای همه تفاوتهای قومی ،مذهبی و برای جمع کردن و اتحاد همه مردمان امپراطوری ایران در قالب یک حکومت یکپارچه ،توام با فرهنگی بی حد و مرز استفاده می کردند.

واژه ی "ایرانشهر" در شاهنامه ی فردوسی به مفهوم کشور ایران به کرات بکار رفته است و از اینروست که استعمال آن از بار معنایی  ویژه ای به عنوان میراثی کهن از فرهنگ و تمدن ایرانی برخوردار است.

طرح ، ساخت و نامگذاری دبیرستان ایرانشهر به عنوان نمونه ی برجسته فضاهای آموزشی کشور از اسلوبی ریشه دار برگرفته از فرهنگ و تمدن غنی چندین هزارساله ی ایرانی  تاثیر گرفته است.و چنان کالبد و نام این دبیرستان در هم تنیده شده است که تجسم کالبدی آن بدون نام ایرانشهر امکان پذیر نیست و از کالبد بنا بدون نام ایرانشهرچیزی باقی نخواهد ماند و اینست راز ماندگاری این دبیرستان نود ساله که چون خورشیدی بر تاریخ نظام تعلیم و تربیت کشور عزیزمان می درخشد و میراثی است ماندگار و کهن که گذشت زمان بر ارزش و اعتبار آن بیش از پیش می افزاید.

فلسفه تاسیس مدارس ماندگار و چشم انداز دبیرستان ماندگار ایرانشهر یزد

دبیرستان ماندگار ایرانشهر به عنوان قدیمی ترین دبیرستان یزد با بنایی فاخر و تحسین برانگیز به عنوان یکی از سرمایه های نمادین فرهنگی در یزد محل پرورش و بروز استعدادهای فرزندان این مرز و بوم بوده است و چهره های سرشناسی در تمام زمینه ها از دل این کهن دژ فرهنگی بر آمده اند از این رو این دبیرستان در افق چشم انداز خود در راستای اهداف والای آموزش و پرورش و فلسفه ایجاد مدارس ماندگار موارد زیر را مد نظر دارد :

1- مدارس ماندگار هویت و شناسنامه آموزشی و پرورشی استان است.

2- این مدارس می‌توانند به عنوان محور جلب مشارکت و همکاری سایر سازمان‌ها و نهاد‌ها، با آموزش و پرورش استان باشند.

3- سوابق و مستندات این مدارس می‌تواند در انتقال مفاهیم آموزشی و پرورشی مورد بهره‌برداری و استناد قرار گیرد

4-  این مدارس می‌تواند زمینه جذب، حفظ و نگهداشت دانش‌آموزان مستعد و نخبه استان را فراهم نماید.

5- وجود این مدارس موجب پاسداشت فرهنگ استان خواهد بود.

6- این گونه مدارس زمینه همکاری افراد برجسته و شاخص علمی استان با آموزش و پرورش را فراهم می‌کند.

7- وجود این گونه مدارس الگویی عملی، هم از نظر معماری، فنی، فرهنگی و آموزشی برای سایر مدارس خواهد بود.

8- با وجود این مدارس در استان زمینه همکاری و تبادل تجربه با مدارس مشابه در سراسر کشور فراهم می‌گردد.

9-  وجود اینگونه مدارس موجبات افزایش غرور ملی استان را فراهم می‌سازد.

10- این مدارس می‌تواند زمینه تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص مورد نیاز استان را فراهم نماید.

11-  این مدارس می‌تواند زمینه جذب فارغ‌التحصیلان خود را جهت خدمت بیشتر به استان فراهم کند.

12- مدیران ارشد آموزش و پرورش می‌توانند از این مدارس بازدید به عمل آورده و مصادیق عملی سیاستگذاری‌ها و تصمیمات خود را مشاهده و با آن مقایسه کنند.

13- استان می‌تواند از وجود این مدارس به عنوان افتخارات آموزش و پرورش به نیکی یاد کند.

14- با وجود این مدارس، شأن استان نیز در مقایسه با سایر استان‌ها حفظ می‌گردد.

15-       از امکانات فراهم‌شده در این مدارس از قبیل منابع انسانی، فضا و تجهیزات و... می‌توان در سایر جاهای مورد نیاز استفاده کرد.

16- استان می‌تواند از وجود این گونه مدارس در برنامه‌های نمادین در کوتاه‌ترین زمان استفاده نماید.

17- با تصویب این مدارس و مراقبت از آن می‌توان از تغییرات غیرضرور، ناشیانه و تخریب مدارس جلوگیری به عمل آورد.

18- با ایجاد این مدارس زمینه عملیاتی شدن برخی از تصمیمات شورای عالی آموزش و پرورش فراهم می‌شود.

 

19- با تاسیس و مراقبت از این گونه مدارس تبادل تجربه و اطلاعات بین گذشته و حال به آسانی صورت می‌گیرد.

 

20- فضا برای ایجاد و توسعه این مدارس، به عنوان الگوی نظام آموزشی موفق کشور مهیا می‌شود.

21- امکان توسعه صنعت گردشگری و جذب توریست در استان بیشتر می‌شود.

شیوه تاسیس دبیرستان ایرانشهر

قبل از سال 1306 خورشیدی آموزشگاه های یزد دارای کلاس متوسطه نبوده و دبیرستانی در این شهر وجود نداشته و فقط دو دبستان شش کلاسه بنام دبستان دولتی نمره ی یک برای پسران و دبستان دولتی نمره 2 دایر بوده است.

در فروردین 1306 خورشیدی کلاس اول متوسطه در دبستان دولتی نمره ی یک تشکیل و اقای نیک آیین برای دبیری کلاس نامبرده از مرکز اعزام گردید. در همان سال کلاسی بنام دارالمعلمین شبانه تشکیل شد که در آن دروس متوسطه و اصول آموزش و پرورش به اختصار تدریس می شد و در سال بعد اعتبار آن به بودجه ی دبیرستان روزانه که یک کلاس بیشتر نداشت منضم و در همین سال از این اعتبار کلاس دوم متوسطه تشکیل شد و آقای دکتر سید علیمحمد مدرسی برای تدریس زبان فرانسه و طبیعیات این کلاس از تهران به یزد اعزام شدند .

در سال 1307 کلاس اول دبیرستان 34 نفر و کلاس دوم آن 19 نفر شاگرد داشته است.

در سال تحصیلی 1309-1308 کلاس سوم دبیرستان دائر گردید و آقایان نیک آئین و دکتر مدرسی و علی فقیه تدریس سه کلاس دبیرستان را عهده دار بودند.

در سال تحصیلی 1310-1309 کلاس چهارم دبیرستان نیز تشکیل شد و آقایان علی اصغر عدالت و سید احمد مهینی از طرف وزارت فرهنگ برای تدریس ریاضیات و ادبیات دبیرستان به یزد اعزام شدند.

در سال تحصیلی 1311-1310 خورشیدی کلاس پنجم و در سال تحصیلی 1312-1311 کلاس ششم در دبیرستان تشکیل و در ظرف شش سال شهر یزد دارای یک دبیرستان کامل گردید.

در سال 1312 خورشیدی از 17 نفر داوطلب امتحان نهایی متوسطه 11 نفر توفیق حاصل نمودند . در همین سال شش کلاس دبیرستان از دبستان مجزا و نظامت آن به عهده ی شادروان سید مهدی استوار مدیر دبستان دولتی نمره ی 2 محول گردید. و این دبیرستان بنام مدرسه ی دولتی نمره ی یک نامیده شد.

در فروردین 1313  شادروان آقای علی اصغر حکمت وزیر فرهنگ وقت به منظور سرکشی از بنگاه های معارفی به یزد آمد و دستور داد که از آن پس به بعد دبیرستان بنام "ایرانشهر" نامیده شود .

"ایرانشهر" نامیست که ایرانیان عصر ساسانی به کشور ایران اطلاق می کردند و درشاهنامه حکیم فردوسی شاعر بلند آوازه ایران زمین به کرات ازآن عینا یاد شده است .

ریاست دبیرستان ایرانشهر تا آذرماه 1314 خورشیدی با رئیس فرهنگ وقت بود و در ظرف این هشت سال هیچگاه رئیس مستقلی نداشت .

از آذرماه 1314 خورشیدی آقای مهندس احمد طاهری به سمت ریاست دبیرستان منصوب و به یزد اعزام گردید. و در اسفند همان سال آقای علی اصغر عدالت به نظامت دبیرستان منصوب گردید.

درروز جمعه چهاردهم فروردین 1315 شمسی با حضورآقای علی اصغر حکمت وزیر فرهنگ وقت سنگ بنای دبیرستان ایرانشهر در محل امروزی آن نصب و بلافاصله کارهای ساختمانی آن شروع گردید. (این سنگ بنا بر نقل قولی بازحمت فراوان کارگران درگودال عمیقی که درزیرسالن بزرگ ایرانشهر حفرشده بود قرارگرفت وروی آنرا باخاک پوشاندند روی سنگ بنا نوشته بود «....نخستین سنگ بنای  دبیرستان یزد درروز 15 فروردین ماه 1315 خورشیدی دراین جایگاه نهاده شد»

مساحت این دبیرستان 17871 متر مربع  با زیربنایی بیش از 6000 متر مربع و هزینه ساختمانی آن بالغ بر هفتصد و شصت هزار ریال شده است.

بنای دبیرستان ایرانشهر در دو طبقه ی زیرزمین و همکف در حاشیه ی بافت تاریخی یزد و در ابتدای جبهه شمالی خیابان ایرانشهر (شهید رجایی کنونی) و در نزدیکی میدان شهید بهشتی (مرکز جدید شهری که در دوران پهلوی اول در حال شکل گیری بود) که تنها چند سال پیش از آن احداث شده بودند، واقع شده است. قرار گیری این بنا در مجاورت خیابان و عقب نشینی آن از لبه خیابان با ایجاد یک فضای سبز کوچک، خود اولین تغییر در حوزه شهرسازی و معماری تا آن زمان  محسوب می شود ، چرا که تا آن زمان بناهای درونگرای یزد که در طول قرن ها در این شهر ساخته شده بودند، به جز سردر ورودی و گاه عمارت بلند بادگیر، چیز بیشتری به مخاطبان بیرونی خویش عرضه نکرده بودند، حال آنکه اصلی ترین نمای مدرسه ایرانشهر رو به خیابان است و این خود یکی از نمادهای سنت شکنی در آن عصر به شمار میرفت.

زمین دبیرستان  قسمتی از کاروانسرای نوابی  به مالکیت نواب آقا حسین بود که به اداره ی فرهنگ وقت اهدا شد.زمین‌های اطراف این ملک،بطرف خیابان ایرانشهرکشاورزی و بخش شمالی آن بطرف باغملی گورستانی قدیمی بوده است. 

مرحوم آقایان باغ گلشنی و سید علی آیت اللهی یاد آور شدند  زمانیکه علی اصغر حکمت برای افتتاح دبیرستان آمد بچه ها دست یکدیگر را گرفتند و با دست های گره خورده پیرامون زمین مدرسه،  وسعت آموزشگاه را مشخص نمودند.

در آبان ماه 1317 خورشیدی دبیرستان ایرانشهر به محل کنونی انتقال یافت و رسما افتتاح گردید.

نشان دبیرستان ایرانشهر عبارت است از دایره ای  که در وسط آن مردی درحال مبارزه با ابوالهول است و رمز آن غلبه عقل بر جهل است دیده می شود.